+ΙΓΖ - ΡΩΣΙΑ ΤΟ ΣΧΙΣΜΑ ΤΩΝ ΠΑΛΑΙΟΠΙΣΤΩΝ του 1653

Ιερομονάχου Καλλίστου Τζουλακίντζε Ιερομονάχου Γρηγορίου Ζιώγου

Πρόκειται για τους αρνητές των εκκλησιαστικών νεωτερισμών, τους “παλαιόπιστους”, που επιβιώνουν έως σήμερα.  Το Σχίσμα στη Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησιά ήρθε ως συνέπεια της απόφασης του Πατριάρχη Νίκωνα να προσαρμόσει την θεία λειτουργία στα παλαιά βυζαντινά πρότυπα, να βελτιώσει την παιδεία των κληρικών, να ακυρώσει τις από στήθους τελετουργίες που είχαν χάσει το νόημά τους, να ξαναδώσει δύναμη στην προσευχή. Προς τον 17ο αιώνα, η Ρωσία είχε την Ορθοδοξία ως επίσημη θρησκεία της ήδη για έξι αιώνες. Κατά τη διάρκεια αυτής της μακράς περιόδου, στα εκκλησιατικά βιβλία παρείσφρησαν άφθονα λάθη των αντιγραφέων. Δεν ήταν όλοι οι ιερείς εγγράμματοι, με κατανόηση των κειμένων.

Η μεταρρύθμιση της Εκκλησίας ήταν αναγκαία, οι πάντες γνώριζαν τα σφάλματα των λειτουργικών κειμένων αλλά κανείς δεν τολμούσε να τα διορθώσει, καθώς πολλοί ιερείς και απλοί άνθρωποι δεν μπορούσαν αντιληφτούν  τις καινοτομίες.  Για ποιο λόγο δηλαδή η Ρωσία, που επέζησε από τις εισβολές των Τατάρων και των Πολωνών, μέσα σε στερήσεις και βάσανα, έπρεπε να υιοθετήσει την ελληνική γραμματεία, την στιγμή που η ελληνική Ορθόδοξη Εκκλησία βρισκόταν  υπό το ζυγό των Τούρκων;  Παρά τις προσπάθειες του Πατριάρχου Νίκων… οι  διαφωνούντες, ως θιασώτες του Ρωσικού σωβινισμού  της Τρίτης Ρώμης έγιναν οι γνωστοί παλαιόπιστοι.

Συν τοις άλλοις των διαφορών είχαν και το σημείο του Σταυρού το οποίο το έκαναν εσφαλμένα με τα δυο δάχτυλα και όχι  με τα τρία, έψαλλαν το αλληλούια δυο φορές και όχι τρείς, το όνομα του κυρίου  θα γράφεται Ιησούς και όχι Ισούς,  ενώ εκαναν τις λιτανείες ανάποδα, από δεξιά προς τα αριστερά. Όλα τα παραπάνω συν τις διορθώσεις των λειτουργικών κειμένων  θεσμοθετήθηκαν στην Σύνοδο του 1653 με πρόεδρο τον Πατριάρχη Νίκων.

Ενας βασικός λόγος του σχίσματος ήταν και ο ανεπίσημος πόλεμος Εκκλησίας και Τσάρων κάτι το οποίο το επισημοποίησε ο Μ. Πέτρος το 1721 με την κατάργηση του Πατριαρχείου, αναλαμβάνοντας αυτή την θέση ως υπουργός  Πατριαρχείου   ο εκάστοτε Τάρος, και η  Βασίλισσα,  κάτι το οποίο ήταν βλασφημία. 

Ο Μ. Πέτρος έφερε στην Ρωσία τον «πολιτισμό» της Ευρώπης, - Μπαρόκ - Αναγέννηση και δεν συμμαζεύεται - μέσα σε όλα τα μασονικά γραφεία  και τις Γερμανίδες Βασίλισσες Προτεστάντισσες. 

Αυτή η κατάσταση  της Δυτικοποίησης της Ρωσίας έφερε και τα επακόλουθα του 1917. 

 Στην Πανορθόδοξη Σύνοδο του 1666 οι Παλαιόπιστοι καταδικάστηκαν. Απο την μεριά τους οι Παλαιόπιστοι  έκτοτε δεν δέχονται κανέναν Πατριάρχη ως ορθόδοξο και αγίους, ενώ χρησιμοποιούν  μύρο, από εκείνη την εποχή. [ προφανώς προσθέτοντας λάδι…] 

Περαιτέρω, εκτός από τους διωγμούς, οι παλαιόπιστοι διασπάστηκαν και εσωτερικά. Το βασικό ερώτημα ήταν  πού να βρεθούν  παπάδες;;  Ένας Ορθόδοξος ιερέας έπρεπε να είναι χρισμένος και τοποθετημένος σε μια ιεραρχία με κορυφαίο τον επίσκοπο ή κάποιο άλλο πνευματικό πρόσωπο. Παλαιόπιστοι επίσκοποι δεν υπήρχαν για πολλά χρόνια, οπότε δεν υπήρχε κανένας να χειροτονήσει  κάποιον ιερέα. Μια ομάδα παλαιοπίστων «έλυσε» το ζήτημα  αρνούμενη τους ιερείς (οι λεγόμενοι “μπεσποπόβτσι”).    Άλλοι υπόκειντο σε ιερείς που χειροτονήθηκαν από  επισκόπους  της μεταρρύθμισης. Πολλοί απ’ αυτούς τους ιερείς προσχώρησαν στους παλαιόπιστους. 

Αργότερα σχηματίστηκαν ιεραρχίες παλαιοπίστων.  Εκείνοι που δεν είχαν καθόλου ιερείς, διασπάστηκαν με βάση κάποιες διαφορές αρχών. Όπως, για παράδειγμα, τα εκκλησιαστικά μυστήρια. Αν δεν υπάρχουν ιερείς, κανείς δεν μπορεί να τελέσει βαπτίσεις, μνημόσυνα, γάμους. 

 Σε κάποιες από τις λατρευτικές εκδοχές, αυτά τα καθήκοντα τα «αναλάμβαναν» σεβάσμιοι πολίτες, όπως σε προτεσταντικές αιρέσεις. Άλλοι απλώς αρνήθηκαν να τελέσουν κάποια μυστήρια, όπως το μυστήριο του γάμου. Αυτό σημαίνει ότι αρνήθηκαν να παντρεύονται και να κάνουν παιδιά. Πώς να τεκνοποιήσεις εν αμαρτίαις;  Εν τούτοις αυτές οι ομάδες επιβιώνουν για αιώνες.

Οι παλαιόπιστοι βρέθηκαν υπό διωγμό στην αυτοκρατορική Ρωσία, αλλά και στη Σοβιετική Ένωση  καθώς εκτοπίστηκαν βίαια από τα εδάφη της τωρινής Λευκορωσίας και μετεγκαταστάθηκαν στις όχθες της Βαϊκάλης καθώς διατήρησαν εκεί την καθαρή ρωσική τους καθομιλουμένη, την ενδυμασία, τις παραδόσεις κλπ   Κοινότητες ρώσων παλαιοπίστων, ποικίλων αποχρώσεων, συναντώνται  επισης  στον Καναδά, στις ΗΠΑ, στη Νότια Αμερική. Ομάδες παλαιοπίστων μνημονεύουν κάποια σχίσματα  της ΡΟΕΔ ενδεχομένως και  ομάδες της κατακομβικής εκκλησίας.

Δεν υπάρχει αποστολική διαδοχή στους Παλαιόπιστους. Κάποιοι κληρικοί προσχώρησαν σ΄αυτούς από το Πατριαρχείο Μόσχας, ενίοτε και επίσκοποι, αλλά σε κάθε περίπτωση δεν είχαν Σύνοδο, ώστε να υπάρξει αποστολική διαδοχή.  

Σήμερα στη Ρωσία ζουν εκατοντάδες χιλιάδες παλαιόπιστοι, αντιμετωπίζουν όμως σοβαρά προβλήματα. Σε δεινότερη θέση βρίσκονται εκείνοι που στερούνται ιερέων. Ακόμη και η πολυπληθέστερη κοινότητα αυτού του  είδους, η “πομόρσκαγια”, συρρικνώνεται δραματικά.  Ζούν σε κοινότητες και κάνουν πολύ αυστηρή ζωή.                      
Δεν διαφοροποιήθηκαν απο τα πιστεύω τους [ γράψαμε παραπάνω ]  και σε γενικές γραμμές δεν εχουν σχέση με την τεχνολογία, ντύνονται παραδοσιακά, οι άντρες εχουν γένεια, όλοι και όλες φορούν  μακρυμάνικα, προσκυνούν μόνο  ζωγραφισμένες εικόνες βυζαντινές και παλαιορωσικές,  κάνουν αυστηρές νηστείες κλπ 
Σήμα κατατεθέν είναι ο τρόπος που σχηματίζουν με τα δάχτυλα το σημείο του Σταυρού καθώς ενώνουν τον αντίχειρα με τα δυο τελευταία δάχτυλα  και όχι με τα δυο πρώτα [ βλέπε φωτό του άρθρου - κατ’ αυτόν τον τρόπο κάνουν το σημείο του σταυρού άπαντες λαικοί και κληρικοί ]

Στο πέρασμα των αιώνων έχει χαθεί η αποστολική διαδοχή με αποτέλεσμα να καινοτομούν σε αδιαπραγμάτευτα δογματικά ζητήματα σε  σημείο τρασλατανισμού.

Οι παλαιόπιστοι έχουν δεκάδες σχίσματα αλλά δυο βασικούς κορμούς. Ο Α’ κορμός δέχεται ως κανονικούς τους ιερείς απο το πατριαρχείο Μόσχας που προσχώρησαν  σε αυτούς, ενω ο Β’ Κορμός δεν δέχεται κανέναν ως ορθόδοξο και τελούν τα μυστήρια οι λαικοι, οπως γάμους και βαπτίσεις. Απίστευτη καινοτομία έκαναν στο ζήτημα της μετάληψης μιας και δεν εχουν ιερείς έπραξαν τούτο

έβαλαν ενα μικρό κομάτι ξηρής θείας κοινωνίας που τους είχε απομείνει, σε ένα τεράστιο καρβέλι ψωμί και κατόπιν κοινωνούσαν απο το καρβέλι νομίζοντας ότι έγινε μεταβολή 

κάποιοι παλαιόπιστοι που ήρθαν στην εκκλησία ΓΟΧ έγιναν δεκτοί δια βαπτίσματος [ενώ είχαν τις τρείς καταδύσεις...]  ως βαπτισμένοι απο λαικούς.

+ΙΓΖ

«…τό πρόβλημα τῶν μεταρρυθμίσεων παρέμενε καί ἔτσι ὁ Τσάρος Ἀλέξιος ζήτησε τήν συνδρομή τῶν Πατριαρχῶν τῆς Ἀνατολῆς γιά τήν ἐπίλυσή του.Ἔτσι τό 1666 συγκλήθηκε στή Μόσχα μεγάλη Σύνοδος, στήν ὁποία προήδρευσαν οἱ Πατριάρχες Ἀλεξανδρείας Παϊσιος καί Ἀντιοχείας Μακάριος. Κύριος διοργανωτής τῆς Συνόδου αὐτῆς ἦταν ὁ Μητροπ. Γάζης Παϊσιος Λιγαρίδης (1609 – 1678).
Ὁ Παϊσιος χαρακτηρίζεται ἀπό τόν π. Γεώργιο Φλωρόφσκυ σάν «ἀναίσχυντος καιροσκόπος». Εἶχε χειροτονηθεῖ Διάκονος στή Ρώμη ἀπό τόν Οὐνίτη Μητροπ. Κιέβου Ραφαήλ (Κόρσακ, + 1641) καί στή συνέχεια δραστηριοποιήθηκε στά Ἱεροσόλυμα, ὅπου χειροτονήθηκε Μητροπ. Γάζης. Ὀργάνωσε τήν Σύνοδο τοῦ 1666 – 67 χρησιμοποιῶντας πλαστά ἔγγραφα πού τόν παρουσίαζαν σάν ἐκπρόσωπο τοῦ Πατριάρχη ΚΠόλεως Διονυσίου, γεγονός πού ἦταν γνωστό στόν Τσάρο Ἀλέξιο, ἀλλά ἀποσιωπήθηκε γιά λόγους σκοπιμότητος

Ἡ Σύνοδος - πού κράτησε δύο χρόνια, ἀπό τήν 1η Δεκεμβρίου 1666, μέχρι τό καλοκαίρι τοῦ 1667 - οὐσιαστικά κατέστρεψε τά ὄνειρα καί τίς ἐλπίδες τῶν Ρώσων. Κατά τήν διάρκεια μιᾶς σειρᾶς δραματικῶν συνεδριάσεων, οἱ ἀρχηγοί τοῦ Ρωσικοῦ Κράτους, ἀλλά καί τῆς Ρωσικῆς Ἐκκλησίας, ἀποκήρυξαν ἐπίσημα τήν Θεωρία τῆς Τρίτης Ρώμης.
Ἡ πρώτη πράξη τῆς Συνόδου ἦταν ὁ ἀναθεματισμός τῶν πιστῶν στή Ρωσική Παράδοση, τόν Μάϊο τοῦ 1667. Ὁ Πρωθιερέας Ἀββακούμ (ἡγέτης τῆς ἀντιδράσεως) καί οἱ ὀπαδοί του, καταδικάστηκαν ἐπίσημα ἀπό τήν Σύνοδο.
Δεύτερη πράξη τῆς Συνόδου ἦταν ἡ τιμωρία τοῦ δημιουργοῦ τῆς ὅλης καταστάσεως. Ὁ Νίκων, ἄν καί οὐσιαστικά ἔδρασε ὑπέρ τῶν Ἀνατολικῶν Πατριαρχείων, καθαιρέθηκε καί φυλακίστηκε στή Μονή Ferapodov, μέ τήν κατηγορία τῆς "παρανόμου ἐγκαταλείψεως θέσεως" καί τῆς "ἀσεβείας πρός τόν Ἄρχοντα"! Στόν Θρόνο τόν διαδέχθηκε ὁ Πατριάρχης Ἰωάσαφ Β'.
Ἡ τρίτη καί σπουδαιότερη πράξη τῆς Συνόδου ἀφωροῦσε τήν ἀναθεώρηση τῆς Συνόδου τῶν Ἑκατό Κεφαλαίων (1551), ἡ ὁποία εἶχε διακηρύξει τήν ἀνωτερότητα τῆς Ρωσικῆς Ὀρθοδοξίας.
Ἡ πτῶση τοῦ Νίκωνα δέν μπορεῖ σέ καμμία περίπτωση νά θεωρηθεῖ σάν μία πτώση προσωπική. Μαζί του κατέρρευσε καί τό οἰκοδόμημα τῆς Μοσχοβίτικης Τσαροκρατίας, μέ τά ἰδανικά καί τίς ἐλπίδες του γιά ἕναν παγκόσμιο ρόλο τῆς Ρωσίας, ἐκεῖνο τῆς προστασίας καί διαδόσεως τῆς Ὀρθοδοξίας. Στό ἐξῆς ἡ Ρωσία, ἀπογοητευμένη ἀπό τήν ἀποτυχία της καί τήν στάση τῶν ὁμοδόξων της Ἀνατολικῶν, θά στραφεῖ πρός τήν Δύση καί θά ἀρχίσει νά τήν ἀντιγράφει κυρίως τήν Προτεσταντική Γερμανία »
 – πηγη Αντωνίου Μάρκου θεολόγου